Ruhun aldanışı: biz kim olduğumuzu düşünərkən kimik?
İnsanın “mən kiməm?” sualına cavab axtarışı, ruhun yaratdığı illüziyalar, maskalar və kölgələrlə üzləşmə prosesi. Nietzsche və Jung’un fikirləri üzərindən həqiqi mənliyi tapmaq haqqında fəlsəfi bir düşüncə.
İnsan özü haqqında düşündükcə, ruhu onu aldatmağa başlayır.
Biz inanırıq ki, biz bir varlığıq, bir şəxsik, bir “mən”ik. Amma bu “mən” çox vaxt maskalar, kölgələr və illüziyalar toplusudur.
Biz kim olduğumuzu soruşuruq, amma sualın içində qəribə rahatlıq var: çox vaxt cavab, başqalarının verdiyi şəxsiyyətlərlə doldurulur.
Biz böyüyərkən öyrənirik ki, valideynlərimiz, müəllimlərimiz, cəmiyyət - hamısı bir şablon təqdim edir: kim olmalı olduğumuz, nə düşünməli olduğumuz, necə hərəkət etməli olduğumuz.
Bu şablonların içində özümüzü tanıdığımızı sanırıq.
Amma Nietzsche deyirdi: “Bütün dəyərlər insan tərəfindən yaradılmışdır; onları qəbul edənlər isə yalnız onların əsiri olurlar.”
Bəli, biz yalnız öz illüziyamızın əsiriyik.
Bəzən elə olur ki, insan öz daxili səssizliyində dayanır və soruşur:
“Bəs mən həqiqətən kiməm?”
Bu sualın qarşısında ruh iki istiqamətdə aldanır:
- O, sənə göstərir ki, sən artıq “hazır bir mən”sən — sən valideynlərin, cəmiyyətin, sistemin yaratdığı bir obrazsan.
- Eyni zamanda, o, səni qorxudur — sən heç kim deyilsən, boşluqdasan, “mən” adlandırdığın şey yalnız illüziyadır.
Bu aldanışın içində paradoks var: özünü tanımaq istəyirsən, amma tanımaq üçün o qədər maska və rol geyinmisən ki, artıq kim olduğunu bilmirsən.
Jung deyirdi ki, insanın “kölgəsi” — gizlədilən, inkar edilən hissələri — ilə qarşılaşması qaçılmazdır. Əgər bu kölgə ilə üzləşməsən, həqiqi “mən”i tapa bilməzsən.
Ruh bizi aldatmaqla bizi öz yaratma gücümüzə çəkir.
Hər dəfə biz “mən kiməm?” sualını soruşduqda, ruh bir parça həqiqət göstərir, bir parça illüziya. Bu, elə bir oyun kimidir ki, uduzmaq mümkün deyil — yalnız oyunu izləyib öyrənmək qalır.
Və maraqlı olan odur ki, biz çox vaxt yalnız “mən kiməm?” sualına cavab tapmaq üçün başqalarına baxırıq. Başqalarının bizə baxışı, onların gözləntiləri və münasibətləri bizim “mən” anlayışımızı formalaşdırır.
Amma Nietzsche deyirdi: “Başqalarının gözü ilə özünü dəyərləndirən insan həmişə əsir olacaq.”
Bəli, başqalarının baxışı bizi tanımaq deyil, özümüzü aldatmaq üçün bir alət olur.
Həqiqi “mən” isə yalnız tənha qaldıqda, maskalar düşdükdə, sükunətdə özünü göstərir.
İlk dəfə ruhumuzla qarşılaşanda, biz heç nə olmadığımızı və eyni zamanda hər şey ola biləcəyimizi anlayırıq.
Və o an insan ya qorxur, ya da öz yaradıcı qüvvəsini kəşf edir.
Çünki ruhun aldanışı bizi mənasızlıqdan mənanı yaratmağa, illüziyadan həqiqətə, qorxudan gücə çağırır.
Beləliklə, “mən kiməm?” sualı sadəcə şəxsiyyət sorğusu deyil.
O, bir yaradıcı çağırışdır. Ruh bizi aldatmaqla, əslində bizə öz gücümüzü xatırladır.
Əgər biz bu aldanışı qəbul edib irəli gedə bilsək, artıq heç bir maska bizə hökmranlıq edə bilməz.
Biz sadəcə özümüzün müəllifi oluruq.
Reaksiyanı bildir
