Sevgi və Evlilik: Hissin Təbii Hali, Sosialın Qatqısı

Sevgi – fərdin öz sərhədlərindən çıxaraq bir başqasına doğru yönəlməsidir. Lakin bu yönəlmə yalnız emosional bir coşqudan ibarət deyil. Onun dəyəri, ardıcıllığında və davamlılığında ortaya çıxır. Burada isə sevgi təkbaşına kifayət etmir – onu formaya salan, onu cəmiyyətlə uyğunlaşdıran bir çərçivə ortaya çıxır: evlilik.

Sevgi: Azadlıq, Risk və Dərinlik

Fransız ekzistensialist Jean-Paul Sartre, sevgini “özgürlüyə qarşı yönəlmiş bir paradoks” olaraq görürdü. Onun fikrincə, biz sevgidə qarşımızdakını “mülkiyyətə çevirmədən” ona bağlanmağa çalışırıq – bu isə daim gərgin bir tarazlıq tələb edir. Həm öz varlığımızı qorumaq, həm də qarşı tərəfi tanımaq istəyirik.

Erich Fromm da sevgini təkcə hiss yox, eyni zamanda “fəal bir davranış forması” kimi təsvir edirdi. “Sevgi Sənəti” əsərində o yazır:

“Sevgi — verməkdir. Vermək, yox olmaq deyil, əksinə, ən yüksək enerji ifadəsidir.”

Bu mənada sevgi insanın öz eqosunu aşaraq qarşısındakını azadlığı ilə qəbul etməsidir. Və bu çox vaxt çətindir, çünki əksər insanlar qarşılarındakı insandan özünə aid bir şey yaratmaq istəyirlər — dəyişdirərək, şəkilləndirərək.

Evlilik: Müqəddəs Bağ, Yoxsa Sosial Mexanizm?

Immanuel Kant evliliyi “cinsi ehtirasın rasionallaşdırılmış forması” kimi görürdü. Onun fikrincə, insan bir başqasını sadəcə zövq obyektinə çevirməməlidir – evlilik, bu münasibətə etik və hüquqi ölçülər gətirir. Burada artıq “arzu” deyil, “hörmət” və “öhdəlik” önə çıxır.

Ancaq Friedrich Nietzsche evliliyə daha skeptik yanaşırdı. O deyirdi:

“Bir-birinizi sevdiniz deyəmi evlənirsiniz? Gülməli! Sevgi keçib gedəcək. Daha vacib olan: bir-birinizlə uzun müddət dost ola bilərsinizmi?”

Nietzsche üçün evlilik sadəcə emosiyalara deyil, xarakter uyğunluğuna, həyat vizyonuna və düşüncə ritminə əsaslanmalıdır. Sevgi keçici hissdirsə, evlilik dayanıqlı bağdır — bu isə hisslərlə deyil, iradə ilə qurulur.

Sevgi – An, Evlilik – Zaman

Sevgi bir anın ehtirası ola bilər – gözlərin danışdığı, sözlərin yetərsiz qaldığı o sehrli an. Lakin evlilik, bu anın gündəlik təkrarı deyil. Evlilik, sevginin zamanla sınağa çəkildiyi məkandır. Orada hər gün eyni dərəcədə romantik olmaq mümkün deyil – amma hörmətli olmaq, anlayışlı olmaq, sadiq qalmaq mümkündür.

Burada Simone de Beauvoirun fikirləri də dəyərlidir. O deyirdi ki:

“Qadın və kişi yalnız bir-birini azad fərd kimi tanıdıqları zaman münasibətləri azad və ahəngdar ola bilər.”

Bu, evlilikdə bərabərliyin və qarşılıqlı tanınmanın əsas olduğunu göstərir. Hər iki tərəf bir-birini mülkiyyət deyil, şəxsiyyət kimi görəndə münasibət daha real, daha dayanıqlı olur.

Hisslə Rasionallığın Birləşdiyi Yer

Sevgi – insanın içindən gələn və anlamı olmayan, lakin hiss edilən bir haldır. Evlilik isə bu hissin bir rasionallıq çərçivəsində qorunması cəhdidir. Onlar bir-birini tamamlayır, amma eyni deyil.

Sevgini evliliyə çevirmək, bir sənəti peşəyə çevirmək kimidir: onun romantikliyini itirə də bilərsən, ustalığını da qazana bilərsən. Hər şey onu necə yaşadığına bağlıdır.

İstinadlar:

• Erich Fromm – The Art of Loving (1956)
• Jean-Paul Sartre – Being and Nothingness (1943)
• Friedrich Nietzsche – Thus Spoke Zarathustra və Beyond Good and Evil
• Immanuel Kant – The Metaphysics of Morals (1797)
• Simone de Beauvoir – The Second Sex (1949)